Βίλα Δρακοπούλου: Το κίνημα των κατοίκων και το deal Μαρτίνη-Κακλαμάνη

Αναδημοσιεύουμε άρθρο της χτεσινής (7/2/2010) "Αυγής" :

Σφέτσα Δάφνη, Ημερομηνία δημοσίευσης: 07/02/2010

Η έλλειψη χώρων πρασίνου και η κακοποιημένη αρχιτεκτονική εικόνα της Αθήνας δεν οφείλεται μόνο σε “εγκλήματα” του παρελθόντος. Ακόμη και σήμερα η “βιαιοπραγία” συνεχίζεται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Κτήμα Δρακόπουλου και οι κατεδαφίσεις ιστορικών κτηρίων που πραγματοποιήθηκαν στην καρδιά του καλοκαιριού μετά από τη συμφωνία του Δήμου Αθηναίων και του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Τα γεγονότα εκείνα έχουν γίνει γνωστά.

Η κατεδάφιση όμως ήταν η πρώτη πράξη καθώς σύμφωνα με το υπόμνημα που υπέγραψαν δήμος και ΕΕΣ τον περασμένο Ιούνιο στόχος ήταν και η κατασκευή κτηρίων 9 χιλιάδων τ.μ. Σήμερα το δεύτερο μέρος του σχεδίου φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί και ο ΕΕΣ -ιδιοκτήτης του χώρου- να θέλει να "ξεφορτωθεί" το κτήμα. Ίσως διότι δεν περίμενε την κοινωνική αντίδραση που ακολούθησε την ενέργεια του καλοκαιριού, ίσως διότι φοβήθηκε τα νομικά εμπόδια. Η Επιτροπή Κατοίκων για τη Διάσωση του Κτήματος Δρακοπούλου έχει αναλάβει δράση και εκτός από την υπεράσπιση του χώρου από τα συμφέροντα που το απειλούν, τη φροντίδα του με δενδροφυτεύσεις και κατασκευές (παγκάκια, πηγάδι κ.ο.κ.) που αναδεικνύουν την ομορφιά του, έχει προχωρήσει και σε νομική έρευνα, αναδεικνύοντας την κατάφωρη παραβίαση των νόμων και του Συντάγματος.

Εξάλλου έχει προσφύγει στο Διοικητικό Εφετείο και στο Συμβούλιο της Επικρατείας ενάντια στις παράνομες αποφάσεις που οδήγησαν στην κατεδάφιση. Ο Κώστας Γιαννούλης, δικηγόρος και μέλος της Επιτροπής, τονίζει, μιλώντας στην "Α" πως η "άμεση αντίδραση εκατοντάδων πολιτών λειτούργησε καθοριστικά για το 'πάγωμα' των σχεδίων" προσθέτοντας πως "έχουν συγκεντρωθεί περισσότερες από 3 χιλιάδες υπογραφές για την προστασία του χώρου". Ο ίδιος έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάδειξη των παράνομων ενεργειών της Πολιτείας και του ΕΕΣ.

Η ιδιαίτερη ιστορία ενός ιδιαίτερου τόπου

Αξίζει να σημειωθεί πως ο χώρος φέρει μια ιδιαίτερη ιστορία. Το 1882 στο κτήμα ιδρύεται το πρώτο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας από τον Δημήτριο Βεζάνη τον οποίο διαδέχεται ο γιος του Σωτήρης. Ο Σωτήρης Βεζάνης κατηγορήθηκε πως έφερε το δαιμόνιο του σοσιαλισμού στην Ελλάδα: Είναι ο πρώτος που θέτει τα θέματα της οκτάωρης εργασίας, της αργίας της Κυριακής, της απαγόρευσης της βαριάς εργασίας στις γυναίκες και τους ανηλίκους, της επιβολής στοιχειωδών μέτρων υγιεινής στους χώρους εργασίας και της εισαγωγής του θεσμού των κοινωνικών ασφαλίσεων. Το 1923 η επιχείρηση πωλείται στην ομόρρυθμη εταιρεία “Κ. και Α. Δρακόπουλοι” που στρέφεται στη βαμβακουργία. Κατά τη γερμανική κατοχή ο χώρος χρησιμοποιείται από τους Γερμανούς, ενώ κατά τον Εμφύλιο από το ΕΑΜ.

Οι “αμαρτίες” του ΕΕΣ ξεκινούν από νωρίς

Το 1981 ο ΕΕΣ γίνεται ιδιοκτήτης των οικοπέδων και των κτηρίων ύστερα από αγορά από την “Κ. και Α. Δρακόπουλοι Υφαντουργεία Α.Ε.”. Στην ανώνυμη όμως αυτή εταιρεία από την οποία αγόρασε το κτήμα, ο ΕΕΣ ήταν ο μοναδικός μέτοχος. Με την εικονική πώληση που πραγματοποίησε στον εαυτό του, αποφεύγει τη νομική υποχρέωση να τηρήσει τους όρους της διαθήκης Δρακόπουλου στην οποία οριζόταν πως η εταιρεία κληροδοτείται στον Ερυθρό Σταυρό για την εξυπηρέτηση κοινωφελών σκοπών. Εξάλλου για τις διαθήκες του Δρακόπουλου είχαν ορισθεί και τρεις εκτελεστές που ποτέ δεν εμφανίστηκαν.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η διασφάλιση της φυσιογνωμίας της περιοχής και η τήρηση των σκοπών της διαθήκης επιτυγχάνονται κατ' αρχήν με το νομικό καθεστώς που θεσπίζεται.

Συγκεκριμένα:

- Το 1981 με απόφαση του τότε υπουργείου Περιβάλλοντος (ΥΧΟΠ- ΦΕΚ 621/Β/1983) ακίνητα και οικόπεδα χαρακτηρίζονται ως χώροι πρασίνου.

- Το 1983 με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού η ιδιοκτησία Δρακόπουλου χαρακτηρίζεται έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία σύμφωνα με τον νόμο 1469/50. Κρίνεται λοιπόν ότι το ακίνητο και ο περιβάλλων χώρος είναι τόπος με ιστορική σπουδαιότητα που χρειάζεται ιδιαίτερη κρατική προστασία γιατί “αποτελεί αδιάσπαστη ενότητα αστικής κατοικίας και βιοτεχνίας από τις ελάχιστα σωζόμενες σήμερα στην Αθήνα”.

- Το ίδιο έτος, με προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 573) ορίζεται πως απαγορεύεται κάθε αλλοίωση, καταστροφή ή επικάλυψη των αρχιτεκτονικών διακοσμητικών στοιχείων των κτηρίων που ευρίσκονται στο οικόπεδο Δρακόπουλου και ότι επιβάλλεται η αποκατάσταση όλων των κτηρίων με βάση την αρχική αρχιτεκτονική σύνθεση του κάθε κτηρίου, τα ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία του και τις σύγχρονες λειτουργικές του ανάγκες.

Το 1991 αρχίζουν οι εκπτώσεις

Τον Απρίλιο του 1991, με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, παραμένει μεν ο χαρακτηρισμός της έπαυλης και του κτηρίου των γραφείων, αποχαρακτηρίζονται όμως τα κτήρια των εργοστασίων, απόφαση που -μεταξύ άλλων- στηρίζεται στο ότι δεν είναι μοναδικά επειδή υπάρχουν πολύ πιο αξιόλογα μορφολογικά παραδείγματα βιομηχανικών κτηρίων!

Το 2004 με απόφαση της υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ αποχαρακτηρίζεται τμήμα του κοινόχρηστου χώρου που μετατρέπεται σε οικοδομήσιμο και καθορίζονται οι όροι δόμησης. Ενάντια στην πράξη αυτή μέλη της Επιτροπής κατέφυγαν στο ΣτΕ. Οι δύο αυτές αποφάσεις, προδήλως παράνομες, άνοιξαν τον δρόμο για τις ορέξεις του δήμου και του ΕΕΣ για “αξιοποίηση” του χώρου. Σχέδια που όμως δεν θα ολοκληρωθούν. Σήμερα ο στόχος είναι η αναστήλωση των κτηρίων -“δύσκολο στοίχημα”, όπως παραδέχονται οι κάτοικοι και κυρίως η προστασία των οικοπέδων ως χώρων πρασίνου.

Η Επιτροπή Κατοίκων για τη διάσωση του κτήματος έχει αναλάβει την “περιφρούρηση” του τόπου από τα συμφέροντα που τον απειλούν αλλά και την εγκληματική αδιαφορία που οδήγησε τον Νοέμβριο του 2007 σε πυρκαγιά η οποία προκάλεσε εκτεταμένες φθορές. Η βίλα γλίτωσε την ολοκληρωτική καταστροφή, η φωτιά ανέδειξε την εγκατάλειψη. Κάθε Τετάρτη στον χώρο γίνονται συνελεύσεις και σχεδόν κάθε Κυριακή δράσεις που αναδεικνύουν τον τόπο.